આકરું

આ ધારામાં વહેવું ઘણું આકરું છે,
કશું પણ ન કહેવું ઘણું આકરું છે.

બધા બુધ્ધિમાનોની વચ્ચે અહીં પર,
ખરેખર તો રહેવું ઘણું આકરું છે.

ભૂજાઓને બાંધી સમંદરમાં પડવું,
અને એમાં તરવું ઘણું આકરું છે.

સમજમાં ન આવે એવી વાત પર પણ,
સમાધાન કરવું ઘણું આકરું છે.

બાંધીને પાટા બધા જેમ આંખે ,
ચાલ્યા જ કરવું ઘણું આકરું છે.

મળે નૈ મથામણ પછી તોડ એના,
વિચારોમાં રહેવું ઘણું આકરું છે.

માંગ્યુ મરણ ”સ્તબ્ધ” મળતું નથી જ્યાં,
જીવતું ય રહેવું ઘણું આકરું છે.

– કૌશલ શેઠ

સમજી જા – ચિનુ મોદી

અધમણ અંધારું ઘેરાયું, સમજી જા
ચન્દ્રબિંબ જળમાં દેખાયું, સમજી જા
મુઠ્ઠી વાળી ભીંતો ભાગી શેરી વચ્ચે
માથા સાથે ધડ છેદાયું, સમજી જા.

નભની આ ગેબી વાણી છે, સમજી જા
પળ પોતે પણ પટરાણી છે, સમજી જા
દરિયા જેવો દરિયો લાગે આ બીધેલો
ગિરિવર ભેજ્યાં આ પાણી છે, સમજી જા.

પડછાયાનું ટોળે વળતું ધણ છે, સમજી જા
સાંજ પડી પણ ધીખતું રણ છે, સમજી જા
મઝધારેથી તટ પર આવી તૂટી ગયું છે
મોજું ક્યાં છે, જીવતું જણ છે, સમજી જા.

બુઠ્ઠું, બોથડ, ધાર વગરનું શસ્ત્ર થયું છે, સમજી જા
જીર્ણ શીર્ણ ચોમેર ફાટલું વસ્ત્ર થયું છે, સમજી જા

–  ચિનુ મોદી

મારું ઘર – ગાયત્રી ભટ્ટ

રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે
રે સૈ ! મારું ઘર તો છલોછલ…
વળી ઉપરથી કોઈ રાગ રેડે
રે સૈ ! મારું ઘર તો છલોછલ…

ક્યાંક છમછમ સૂણું તો ક્યાંક વેણુ
હવે મીઠું લાગે છે મને મે’ણું
કોઈ ગમતીલું રમતીલું છેડે
રે સૈ ! મારું ઝાંઝર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

કોણ આવ્યું ને કોણ નહીં આવ્યું
મને એવું ગણતાં ન જરી ફાવ્યું
અહીં ટીપું છલકાય આપમેળે
રે સૈ ! મારું અંતર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

મારા મેડા પર આભ ઝૂકી જાતું
મને ચાંદરણું લાગ રાતું રાતું
હાય ! રાજગરો રાતે છંછેડે
રે સૈ ! મારું ભીતર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

– ગાયત્રી ભટ્ટ

ઇમારત – ચિનુ મોદી

એક ઇમારત બંધ પડી છે
અધ્ધર, આભે ઊંચી
એની નથી જ જડતી કૂંચી –

કઈ સદીઓથી હવા બંધ છે
દીવાલ વચ્ચે કેદ;
અંધારાએ સંતાડ્યા છે
કૈંક જનમના ભેદ –
પડછાયામાં હોડી ડૂબી
વાત મને એ ખૂંચી
એક ઇમારત બંધ પડી છે
અધ્ધર, આભે ઊંચી…

બંને પાંખો વીંઝી પંખી
નભ લગ પહોંચે રોજ
મેં કૂંચીનું પૂછ્યું તો કહે
એ જ ચાલતી ખોજ
હાથવગી કૂંચી બનતી તો
વધે ઇમારત ઊંચી
એક ઇમારત બંધ પડી છે
અધ્ધર, આભે ઊંચી…
– ચિનુ મોદી

આધુનિક દ્રૌપદીની અભિપ્સાનું ગીત – ગાયત્રી ભટ્ટ

આંખો સામે તરે ખભો ને મનમાં માથું ઢળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

કદી કોઈને કહી નથી કંઈ એવી અઢળક વાતો
અંદર બહાર ઊગીને આથમતી જાતી રાતો
જાત ઉલચું આખી ત્યારે તળિયે ટાઢપ વળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

સાચેસાચ્ચું કહી દેવામાં લાગે છે બહુ બીક
એ જો સામે હોય નહીં તો કશું ન લાગે ઠીક
એકલબેઠું મન બિચ્ચારું મૂંઝારાને મળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

મુઠ્ઠી જેવડી છાજલી મારી એ કેવો મસમોટો
ડાબે જમણે ડોક ધરું તો જડે ન એનો જોટો
નથી સમાતો આ આંખોમાં સપનું ક્યાંથી ફળે ?
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

જાણે કળાયલ નાચે છે મોર ! – નિરંજન રાજ્યગુરુ

પંખીની નાતમાં આવ્યો તહેવાર
જામી હરિફાઈ નર્તન ને ગાનની,
કોણ વધુ રૂપાળું, કોણ ગાય મીઠું
ને કોને સમજાય વાત સાનની ?
સાંભળીને કાગભાઈ થૈ ગ્યા તૈયાર
એણે કમ્મર કસી ચારે કોર….. જાણે કળાયેલ નાચે છે મોર…

છાણ ઘસી ઉજળી કીધી છે કાય
માથે ચૂનાને પાણીએ નાયો,
ખોંખારી ખોંખારી કંઠ કીધો છે સાબદો
જાણે કોકીલનો જાયો,
મોરલાના પીંછડા વીણી વીણીને ગૂંથ્યો
ગજરો ને ખેંચ્યા છે દોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

ચકલાંના પીંછાની કલગી ચોટાડી
ને બગલાના પગ લીધા માગી,
કાગડીને ક્યે કે તું મલપંતી હાલ્ય
તારો લાડો બન્યો છે વરણાગી,
કાબર, લેલાં ને તેતરડા છે ભેળા
સૂર પૂરાવે ગીતડાં કલશોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

જોવા આવેલ નૃત્યઘેલા સૌ મરમી
નિર્ણય લ્યે લાગે ના વાર,
આવું ને આટલું સુંદર નથી રે કોઈ
આયોજન કાચું નૈં લગાર,
સંમત થ્યું બોર્ડ, આની જડશે નૈં જોડ
આને દઈ દ્યો એવોર્ડ,
આમ લાગી પસંદગીની મ્હોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

સાચુકલો મોરલો બેઠો ઉદાસ
ઈ તો થઈ ગ્યો નપાસ
ને પપ્પુ થ્યો પાસ
ઢેલ રિસાણી, ક્યે કે કાગ ચોર,
પણ કળાયલ કાગ થિયો મોર…
ઈ તો નાચ્યો થઈ કળાયેલ મોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ – કૃષ્ણ દવે

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ,
લીમડાના દાદા ક્યે કહી કહી ને થાકી ગ્યો,
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

ટી-શર્ટ ને જીન્સવાળી માંજરી બિલાડી ક્યે આપણને દૂધ નહીં ફાવે !
પીત્ઝા ને બર્ગરની આખ્ખી આ પેઢીને રોટલી ને શાક ક્યાંથી ભાવે ?

વર્ષોથી બોટલમાં કેદી થઈ સડતા એ પીણાને પીવો ને પાવ.
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

અપ ટુ ડેટ કાગડા ને કાગડીયું માઈકમાં મંડીપડ્યા છે કાંઈ ગાવા !
કંઈ પણ ભીંજાય નહી એવા ખાબોચીયામાં નીકળી પડ્યા છો તમે ન્હાવા ?

કૂંપળના ગીત લીલા પડતા મૂકીને ગાવ રીમિક્સના ગાણાઓ ગાવ.
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

કાન એ કંઈ થૂંકવાનો ખૂણો નથી કે નથી પેટ એ કંઈ કોઈનો ઉકરડો,
આપણા આ ચહેરા પર બીજાના નખ્ખ શેના મારીને જાય છે ઉઝરડો ?

માંદા પડવાનું પોસાય કદિ કોઈને’ય સાંભળ્યા છે ડૉક્ટરના ભાવ ?

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ
લીમડાના દાદા ક્યે કહી કહી ને થાકી ગ્યો,
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

– કૃષ્ણ દવે

સ્મરણોનું અજવાળું – વિમલ અગ્રાવત

સાંજ ઢળે ને આવે તારાં સ્મરણોનું અજવાળું .
સાજણ, કેમ કરી સંભાળું !

એક અમસ્થી અટકળ લઇને કેમ બધું શણગારું ?
ભીંત,ટોડલો,આંગણ,ઉંબર ને હોવું આ મારું.
ઉજાગરાને આંખે આંજી શમણાં પાછાં વાળું.
સાજણ,કેમ કરી સંભાળું !

ઉભડક જીવે બારસાખ પર સૂક્કાં તોરણ ઝૂલે;
સૂરજનું છેલ્લું કિરણ લઇ ઇચ્છા અઢળક ખૂલે;
પાંગત પર બેસીને ઠાલાં પડછાયાં પંપાળું.
સાજણ,કેમ કરી સંભાળું !

-વિમલ અગ્રાવત

જો દોસ્ત… – રાજેશ વ્યાસ ‘મિસ્કીન’

જો દોસ્ત તળેટીનું જીવન કેવું ફળે છે
કે સઘળાં શિખર જાણે અહીં પગની તળે છે

ડર શું છે? નથી ચાલતી હિમ્મત તને માગું
એ પણ છે ખરું જે કંઈ પણ માંગું મળે છે.

મન ક્યાંય જવાનું જ નથી થાતું કદાપિ
ન જાણે કયા ભવનો હજુ થાક કળે છે

ઉપર ઉપરથી સ્વસ્થ સતત હોઈએ છતાં
એ તો તું શોધ કોણ છે ભિતર જે ચળે છે.

ઊગ્યો નથી ભલે ને સૂરજ મારો કદી પણ
હર સાંજના લાગ્યું છે સૂરજ મારો ઢળે છે.

પર્યાય એના નામનો પ્રત્યેક નામ છે
પ્રત્યેક રસ્તા જાણે કે એ બાજુ વળે છે

– રાજેશ વ્યાસ ‘મિસ્કીન’

મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી, − નીલેશ રાણા

મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.
આભથી જુઓ બરફ પડે છે ને પળમાં વહેતું પાણી.

જળની કુંડળી પરપોટામાં શાને જાય સમાઇ ?
પથ્થરમાંથી ઝરણું ક્યાંથી પ્રકટે એ જ નવાઇ ?

નદી, સરોવર, સમદર જળની જૂજવી હોય કહાણી
મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.

રેતી પર એક નામ લખું રે પવન ભૂંસતો જાય
જળમાં તારું નામ લખું તો તરંગમાં લહેરાય

રહસ્ય પછી આ જિંદગી જોને બેઠી ઘૂંઘટ તાણી
મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.

− નીલેશ રાણા

બે ય મળીને એક ઊખાણું ! – રાજેન્દ્ર શુક્લ

ના તું જાણે, ના હું જાણું,
બે ય મળીને એક ઊખાણું !

હું તારામાં ગયું ઓગળી,
તું મુજમાં આવી સંતાણું !

અવલોક્યું તો અલગ રહ્યું ના,
આંખોમાં આખ્ખું અંજાણું !

શ્વાસ સરીખા શ્વાસનું સાટું,
હરખી ઊઠ્યા હાટ, હટાણું !

રંગ ચડ્યા ને રંગ ઊતર્યા,
રંગ વગર આખર રંગાણું !

કેવાં વસ્તર, કેવા વાઘા,
જેવો અવસર, જેવું ટાણું !

અમે જ અમને ફટવી મૂક્યા,
ઉપરથી તમણું ઉપરાણું !

– રાજેન્દ્ર શુક્લ

હું ય લખું બસ જરી ? – વિમલ અગ્રાવત

તમને તો કંઈ ઘણાં ઘણાંએ ઘણું લખ્યું છે હરિ !
હું ય લખું બસ જરી ?

લખવાવાળા લખે શબદની કૈંક કરામત લાવે,
હરિ ! મને તો વધી વધીને કક્કો લખતા ફાવે,
જરૂર પડે ત્યાં કાનો-માતર તમે જ લેજો કરી.
હું ય લખું બસ જરી ?

શબદ સરકણાં ફોગટ સઘળા કાગળ મારો સાચો,
અક્ષરમાં અંધારું કેવળ અંતર મારું વાંચો,
પરબીડિયું પડતું મેલી મેં મને રવાના કરી.
હું ય લખું બસ જરી ?

-વિમલ અગ્રાવત

મને મનગમતી સાંજ એક આપો ! – જગદીશ જોષી

અણગમતું આયખું લઈ લ્યોને, નાથ !
મને મનગમતી સાંજ એક આપો :
કે ક્યારનો મૃગજળમાં ઝૂરતો તરાપો 

ખરી પડ્યાં પાંદડાંને હાથમાં લઈને
મેં આંખોમાં રોપ્યું એક ઝાડ :
પંખીનાં લાડ કદી નીરખ્યાં નથી
કે નથી સાંભળ્યો મેં નભમાં ઉઘાડ.
થીજેલાં જળમાં આ સૂતેલી માછલીને
અર્જુનનો મત્સ્યવેધ આપો

મને આપો એક સાંજ, મને આપો એક રાત
મને આપો એક એવો આશ્લેષ –
ફરફરવા લાગે આ સાતસાત જન્મોના
તાણીને બાંધેલા કેશ !
મારાથી સાવ મને અળગી કરીને નાથ,
કાયમની કેદ મને આપો !

– જગદીશ જોષી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં – વિનોદ જોષી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં
દરિયો તો હોય તેથી નદીએ કાંઈ દોડીને આ રીતે ભળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

પાંદડી ગણીને તને અડક્યો ને મારામાં ઉડઝુડ ઊગ્યું એક ઝાડ
ખિસકોલી જેમ હવે ઠેકીને એક એક રુંવાડે પાડે તું ધાડ
છીંડુ તો હોય તેથી ઉભી બજારેથી આ રીતે વળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

એમ કાંઈ એવું કહેવાય નહીં કહેવાનું હોય કોઈ પૂછે જો તો જ
જેમ કે અનેકવાર તારામાં ભાંગીને ભૂક્કો હું થઈ જાતો રોજ
જીવતર તો હોય તેથી ગમ્મે ત્યાં ઓરીને આ રીતે દળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

– વિનોદ જોષી

હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી – અનિલ જોશી

કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

ઝંઝાના સૂસવાટા પાંખમાં ભરીને ઊડું આખ્ખું ગગન મારી ઇચ્છા
વહેલી પરોઢના ઝાંખા ઉઘાડમાં ખરતા પરભાતિયાનાં પીંછાં
ઉરમાં તે માય નહીં ઉડતો ઉમંગ મને આવીને કોઇ ગયું સાંભળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

ઝૂકેલી ડાળખીનો લીલો વળાંક લઇ એવું તો મન ભરી ગાતો
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
કાંઇ એવું તો મન ભરી ગાતો.
જંગલમાં ધોધમાર વરસે ગુલમ્હોર, ક્યાંય કાગડો થઇ ન જાય રાતો!

આજ મારી ફૂંકમાં એવો ઉમંગ સખી, સૂર થઇ ઊડી જાય વાંસળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

– અનિલ જોશી

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ – મનોજ ખંડેરિયા

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ
મને કોણ જાણે ક્યાંય જશે તાણી

ચંપાની ડાળ જેવું અહીંયાં નિત લીલુંછમ
ઝૂલવા છતાં ન કૂલ ઊગ્યું
ઝંખ્યાનો કેવડો તો કૉળ્યો ના કોઈ દિ’
ના એકેય વ્રત મારું પૂગ્યું
સુસવાતા દિવસોએ કાગળના જેવી આ
જાતને ક્યાં આજ મૂકી આણી

જળથી ભીનાશ બધી અળગી થઈ જાય
અહીં ચૈતરના તાપ પડ્યા એવા
અહલ્યાની જેમ મારી ઇચ્છા તો પથ્થર
આ જીવતરના શાપ કોને કે’વા
એકલી કદંબ હેઠ બેઠેલી સૂનંમૂન
ધેનુની આંખનું હું પાણી

– મનોજ ખંડેરિયા

ઝાકળની પિછોડી – બાલમુકુન્દ દવે

જૂઠી ઝાકળની પિછોડી
મનવાજી મારા ! શીદ રે જાણીને તમે ઓઢી ?
સોડ રે તાણીને મનવા ! સૂવા જ્યાં જાશો ત્યાં તો
શ્વાસને સેજારે જાશે ઊડી.

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

બળતા બપ્પોર કેરાં અરાંપરાં ઝાંઝવામાં –
તરસ્યાં હાંફે રે દોડી દોડી;
મનનાં મોરલાને પાછા રે વાળો વીરા !
સાચાં સરવરિયે દ્યો ને જોડી.

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

સાચાં દેખાય તે તો કાચાં મનવાજી મારા !
જૂઠાં રે જાગર્તિનાં મોતી;
સમણાંને ક્યારે મોરે સાચા મોતી-મોગરા જી !
ચૂની ચૂની લેજો એને તોડી !

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

એવું રે પોઢો મનવા ! એવું રે ઓઢો મનવા !
થીર કે દીવાની જેવી જ્યોતિ;
ઉઘાડી આંખે વીરા ! એવા જી ઊંઘવા કે –
કોઈ નો શકે સુરતા તોડી,

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

-બાલમુકુન્દ દવે

શબદ – મકરન્દ દવે

કોઇ શબદ આવે આ રમતો રે,
કોઈ શબદ આવે મનગમતો,
           મહામૌનના શિખર શિખરથી
સૂરજ નમતો નમતો રે-
            કોઇ શબદ આવે આ રમતો

એક શબદ હૈયે ઝીલું ને
હોઠ કરી દઉં બંધ,
            માથું ઢાળી રહું અઢેલી
આ આકાશી કંધ :
શબદ ઊગે હું શમતો રે –
            કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

ઝાંખો ઝાંખો દિવસ બન્યો ને
પાંખી પાંખી રાત,
            પગલે પગલે પડી રહી આ
બીબે બીજી ભાત
ભાંગ્યા ભેદભરમ તો રે,
             કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

પિંડ મહીં આકાર ધરે
પળ પળ ગુંજરતો પિંડ,
              માંસલ સાજ પરે આ કોની
અમી ટપકતી મીંડ !
શો સરસ સરસ રસ ઝમતો રે,
              કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

– મકરન્દ દવે

ગુર્જરી ગિરા

“વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ”ની શુભેચ્છાઓ સાથે

 

ગુજરાતી ભાષાનું ગૌરવ દર્શાવતી શ્રી ઉમાશંકર જોષીની આ અમર રચના  

 

જે જન્મતાં આશિષ હેમચન્દ્રની

પામી, વિરાગી જિનસાધુઓએ

જેનાં હિંચોળ્યા મમતાથી પારણાં,

રસપ્રભા ભાલણથી લહી જે

નાચી અભંગે નરસિંહ-મીરાં-

અખા તણે નાદ ચડી ઉમંગે

આયુષ્મતી લાડલી પ્રેમભટ્ટની

દ્રઢાય ગોવર્ધનથી બની જે,

અર્ચેલ કાન્તે, દલપત પુત્રે

તે ગુર્જરી ધન્ય બની ઋતંભરા 

ગાંધીમુખે વિશ્વમાંગલ્યધાત્રી

 

                                                                      – ઉમાશંકર જોષી (૧૯૧૧ – ૧૯૮૮)

 

 

ભવ્ય સતાર ! – ‘સુન્દરમ્’

અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !
રણઝણે તાર તાર પર તાર !

અધર ગગનમાં ચડી પૃથ્વીનું તુંબ ગ્રહ્યું તેં ગોદ,
સપ્ત તેજના તંતુ પરોવી તેં છેડ્યો કામોદ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

કુંજ કુંજ ગોચર ગૈ થંભી, થંભી ગ્રહઘટમાળ.
ક્ષીરસિંધુએ તજી સમાધિ, જાગ્યો બ્રહ્મમરાળ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

અમે પૂછતાં કોણ વરસતું, નહીં વાદળ, નહીં વીજ,
તેં તારો મુખચંદ દરસિયો, મુજને પડી પતીજ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

દૂર દૂર ભીતરની ભીતર, એ જ એક ઝંકાર,
કૈંક કળ્યો, કૈં અકળિત તોયે મીઠો તુજ મલ્હાર.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

સૌ માગે છે લલિત વસંતે ભૂપ ભવ્ય કલ્યાણ,
હું માગું આછી આશાનું મંજુલ મંજુલ ગાન.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

– ‘સુન્દરમ્’

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો… – ‘સુન્દરમ્’

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો, કે લાલ મોરા
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

વનની વાટે તે વ્હાલા એક ફૂલ દીઠું લોલ,
એકલ કો કાળ, એક એકલડું મીઠું લોલ,
મેં તો દીઠું દીઠું ને મન મોહ્યું, કે લાલ મોરા,  
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ  

ઉત્તરના વાયરાએ ઢંઢોળ્યાં વન લોલ,
જાગી વસંત, કૈંક જાગ્યાં જીવન લોલ,
મેં તો સુખડાની સેજ તજી જોયું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

રૂપલિયા વાટ મારી રૂપલિયા આશ લોલ,
સોનલ સૂરજ તારા, સોનલ ઉજાશ લોલ,
તારી વેણુમાં વેણ મેં પરોવ્યું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

–  ‘સુન્દરમ્’

વસંતનું પદ

કુંજડીઓ થૈ બોલે છે પડછાયા
વહી ગયેલા દિવસો કોના ઘરમાં આવ્યા ?

કોણ ક્યારનું હળથી મારી પડતર માટી ખેડે ?
અડધું ઊગે અંકુર થઈને પડધું પૂગે શેઢે
ખેતરને ભીંજવતી આજે ટહુકે કોની છાયા ?
કુંજડીઓ થૈ બોલે છે પડછાયા…

ઝાકળ જેવી આંખો ખોલી શેઢો સસલું બોલે
આંબા ઉપર ફૂટે મંજરી સીમ ચડી છે ઝોલે
ફૂલ ફૂલમાં આભ ઊતર્યું સૂરજ થઈ છે કાયા
કુંજડીઓ થૈ બોલે છે પડછાયા…

ઊડી ગયેલું જંગલ લઈને પંખી ડાળે આવ્યાં
વહી ગયેલા દિવસો પાછા સૂના ઘરમાં લાવ્યાં –
કુંજડીઓ થૈ બોલે છે પડછાયા

– મણિલાલ હ. પટેલ

રાધે બનો

મારા અંતરની વેદના જોવા 
        જરીક ! શ્યામ રાધે બનો.
મૂકી મુરલીને આંસુ લ્હોવા
        ઘડીક ક્ હાન ! રાધે બનો.

પેલા માલમુકુટ બાજુ મૂકો
        આ વેશ ધરી રાધે બનો.
રંગચૂંદડીને વેસર ઝૂકો 
        મોહનપ્યાસી રાધે બનો.

બધું ધારો તોયે નહીં પામો
        હૈયું મારું, રાધે બનો.
શ્રમ સઘળો જશે નક્કામો
        છતાંય, જરા રાધે બનો.

મને મોહનસ્વરૂપ જરી દૈને 
        પ્રીતમ ! તમે રાધે બનો.
ઘડીભરનો આ ખેલ લઈને
        રાધે-શ્યામ રાધે બનો.

            –  પિનાકીન ત્રિવેદી

હો હિંમત તો ટહુકો તું દોર

અલ્યા, કાગળ પર ચીતરે છે મોર?
મોરને તો નાનકડું છોકરું યે ચીતરે
હો હિંમત તો ટહુકો તું દોર…

મારામાં રાખી અકબંધ મને ચોરે
તું એવો તે કેવો ઘરફોડું?
છતરીની જેમ મને ઓઢી લે આખી
ને પલળે છે તોય થોડું થોડું

પાણીથી ઠીક, જરા પલળી બતાવ મને
હોય જ્યારે કોરુંધાકોર…

મેલું આકાશ ખૂલે જડબાંની જેમ
જાણે ખાતું બગાસું કોઇ લાંબુ
વાદળાય આમ તો છે કાંઇ નથી બીજું
છે ઠળિયા વિનાના બે’ક જાંબુ

વાદળા કે જાંબુ તો ઢગલો તું ચોરે
જરા આખું આકાશ હવે ચોર…

– રવિન્દ્ર પારેખ

હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.

હતું મોસમનું પહેલું ઇ પાણી, સખીરી ! હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.
રે ! દરિયે કાંઇ નદીયું લુંટાણી સખીરી હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.

કોરાકટ આકાશે આવ્યું ઓચિંતું એક્ વાદળનું મખમલિયું પૂર.
છાંટે છાંટે ‘લિ મુંઇ છોલાતી જાઉં, પણ કેમ કરી જાવું રે દૂર?
મારી ચુંદડીને કોણ ગયું તાણી ?  સખીરી હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.
હતું મોસમનું પહેલું ઇ પાણી, સખીરી હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.

ઝંખનાઓ ચોમાસા જેમ કાંઇ વરસે ને અંગ અંગ ઉમટે તોફાન;
કુંવારા સપનાઓ સળવળવા લાગે ને ભુલાતું સઘળુંયે ભાન;
હું તો ભીનપના ભારથી મુંજાણી, સખીરી હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.
હતું મોસમનું પહેલું ઇ પાણી, સખીરી હું તો આખી ને આખી ભીંજાણી.

-વિમલ અગ્રાવત