સમજી જા – ચિનુ મોદી

અધમણ અંધારું ઘેરાયું, સમજી જા
ચન્દ્રબિંબ જળમાં દેખાયું, સમજી જા
મુઠ્ઠી વાળી ભીંતો ભાગી શેરી વચ્ચે
માથા સાથે ધડ છેદાયું, સમજી જા.

નભની આ ગેબી વાણી છે, સમજી જા
પળ પોતે પણ પટરાણી છે, સમજી જા
દરિયા જેવો દરિયો લાગે આ બીધેલો
ગિરિવર ભેજ્યાં આ પાણી છે, સમજી જા.

પડછાયાનું ટોળે વળતું ધણ છે, સમજી જા
સાંજ પડી પણ ધીખતું રણ છે, સમજી જા
મઝધારેથી તટ પર આવી તૂટી ગયું છે
મોજું ક્યાં છે, જીવતું જણ છે, સમજી જા.

બુઠ્ઠું, બોથડ, ધાર વગરનું શસ્ત્ર થયું છે, સમજી જા
જીર્ણ શીર્ણ ચોમેર ફાટલું વસ્ત્ર થયું છે, સમજી જા

–  ચિનુ મોદી

મારું ઘર – ગાયત્રી ભટ્ટ

રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે
રે સૈ ! મારું ઘર તો છલોછલ…
વળી ઉપરથી કોઈ રાગ રેડે
રે સૈ ! મારું ઘર તો છલોછલ…

ક્યાંક છમછમ સૂણું તો ક્યાંક વેણુ
હવે મીઠું લાગે છે મને મે’ણું
કોઈ ગમતીલું રમતીલું છેડે
રે સૈ ! મારું ઝાંઝર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

કોણ આવ્યું ને કોણ નહીં આવ્યું
મને એવું ગણતાં ન જરી ફાવ્યું
અહીં ટીપું છલકાય આપમેળે
રે સૈ ! મારું અંતર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

મારા મેડા પર આભ ઝૂકી જાતું
મને ચાંદરણું લાગ રાતું રાતું
હાય ! રાજગરો રાતે છંછેડે
રે સૈ ! મારું ભીતર છલોછલ…
રોજ મેળો ભરાય મારે મેડે…

– ગાયત્રી ભટ્ટ

આધુનિક દ્રૌપદીની અભિપ્સાનું ગીત – ગાયત્રી ભટ્ટ

આંખો સામે તરે ખભો ને મનમાં માથું ઢળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

કદી કોઈને કહી નથી કંઈ એવી અઢળક વાતો
અંદર બહાર ઊગીને આથમતી જાતી રાતો
જાત ઉલચું આખી ત્યારે તળિયે ટાઢપ વળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

સાચેસાચ્ચું કહી દેવામાં લાગે છે બહુ બીક
એ જો સામે હોય નહીં તો કશું ન લાગે ઠીક
એકલબેઠું મન બિચ્ચારું મૂંઝારાને મળે
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

મુઠ્ઠી જેવડી છાજલી મારી એ કેવો મસમોટો
ડાબે જમણે ડોક ધરું તો જડે ન એનો જોટો
નથી સમાતો આ આંખોમાં સપનું ક્યાંથી ફળે ?
“સખી !” કહી બોલાવે એવો એક સખા જો મળે !

જાણે કળાયલ નાચે છે મોર ! – નિરંજન રાજ્યગુરુ

પંખીની નાતમાં આવ્યો તહેવાર
જામી હરિફાઈ નર્તન ને ગાનની,
કોણ વધુ રૂપાળું, કોણ ગાય મીઠું
ને કોને સમજાય વાત સાનની ?
સાંભળીને કાગભાઈ થૈ ગ્યા તૈયાર
એણે કમ્મર કસી ચારે કોર….. જાણે કળાયેલ નાચે છે મોર…

છાણ ઘસી ઉજળી કીધી છે કાય
માથે ચૂનાને પાણીએ નાયો,
ખોંખારી ખોંખારી કંઠ કીધો છે સાબદો
જાણે કોકીલનો જાયો,
મોરલાના પીંછડા વીણી વીણીને ગૂંથ્યો
ગજરો ને ખેંચ્યા છે દોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

ચકલાંના પીંછાની કલગી ચોટાડી
ને બગલાના પગ લીધા માગી,
કાગડીને ક્યે કે તું મલપંતી હાલ્ય
તારો લાડો બન્યો છે વરણાગી,
કાબર, લેલાં ને તેતરડા છે ભેળા
સૂર પૂરાવે ગીતડાં કલશોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

જોવા આવેલ નૃત્યઘેલા સૌ મરમી
નિર્ણય લ્યે લાગે ના વાર,
આવું ને આટલું સુંદર નથી રે કોઈ
આયોજન કાચું નૈં લગાર,
સંમત થ્યું બોર્ડ, આની જડશે નૈં જોડ
આને દઈ દ્યો એવોર્ડ,
આમ લાગી પસંદગીની મ્હોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

સાચુકલો મોરલો બેઠો ઉદાસ
ઈ તો થઈ ગ્યો નપાસ
ને પપ્પુ થ્યો પાસ
ઢેલ રિસાણી, ક્યે કે કાગ ચોર,
પણ કળાયલ કાગ થિયો મોર…
ઈ તો નાચ્યો થઈ કળાયેલ મોર… આજ કળાયેલ નાચે છે મોર…

ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ – નિરંજન રાજ્યગુરુ

ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ…

તું થઈ જાજે પંખી ને હું સરસ મજાનો દાણો
ચાદર થાશું કબીરાની, તું તાણો ને હું વાણો
અરસ પરસ અદ્વૈત રચીને એક બીજાને ગમીએ
ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ…

કાં થાઉ રેશમનો ગોટો, તું થાજે ચિનગારી
અજવાળાં ઝોકાર મિલનની અદભુત અપરંપારી
હું હું તું તું આજ મટાડી, અંદરથી ઓગળીએ
ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ…

શબદ અરથ, નભ વીજળી, મુરલી ફુંક તણા સૌ ખેલ
મધમાખી થા મધુરસ લેવા, સાચો ઈ જ ઉકેલ
પવન આગ, શું પવન ગતિ, શું પવન ગંધ સંબંધીએ
ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ…

વાંસ તણો કટકો તુજ હોઠે, શ્વાસ કૂંક ઝટ ભારી
નાદ સૂરીલો સાંભળશે આ જગના સૌ નરનારી
બે ધાતુ પ્રજળાવે, જોડે, એવી ધમણ્યું ધમીએ
ભૈ ચાલ, આપણે રમત જુદેરી રમીએ…

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ – કૃષ્ણ દવે

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ,
લીમડાના દાદા ક્યે કહી કહી ને થાકી ગ્યો,
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

ટી-શર્ટ ને જીન્સવાળી માંજરી બિલાડી ક્યે આપણને દૂધ નહીં ફાવે !
પીત્ઝા ને બર્ગરની આખ્ખી આ પેઢીને રોટલી ને શાક ક્યાંથી ભાવે ?

વર્ષોથી બોટલમાં કેદી થઈ સડતા એ પીણાને પીવો ને પાવ.
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

અપ ટુ ડેટ કાગડા ને કાગડીયું માઈકમાં મંડીપડ્યા છે કાંઈ ગાવા !
કંઈ પણ ભીંજાય નહી એવા ખાબોચીયામાં નીકળી પડ્યા છો તમે ન્હાવા ?

કૂંપળના ગીત લીલા પડતા મૂકીને ગાવ રીમિક્સના ગાણાઓ ગાવ.
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

કાન એ કંઈ થૂંકવાનો ખૂણો નથી કે નથી પેટ એ કંઈ કોઈનો ઉકરડો,
આપણા આ ચહેરા પર બીજાના નખ્ખ શેના મારીને જાય છે ઉઝરડો ?

માંદા પડવાનું પોસાય કદિ કોઈને’ય સાંભળ્યા છે ડૉક્ટરના ભાવ ?

લીમડાને આવી ગ્યો તાવ
લીમડાના દાદા ક્યે કહી કહી ને થાકી ગ્યો,
જાવ હજી ફાસ્ટફૂડ ખાવ.

– કૃષ્ણ દવે

સ્મરણોનું અજવાળું – વિમલ અગ્રાવત

સાંજ ઢળે ને આવે તારાં સ્મરણોનું અજવાળું .
સાજણ, કેમ કરી સંભાળું !

એક અમસ્થી અટકળ લઇને કેમ બધું શણગારું ?
ભીંત,ટોડલો,આંગણ,ઉંબર ને હોવું આ મારું.
ઉજાગરાને આંખે આંજી શમણાં પાછાં વાળું.
સાજણ,કેમ કરી સંભાળું !

ઉભડક જીવે બારસાખ પર સૂક્કાં તોરણ ઝૂલે;
સૂરજનું છેલ્લું કિરણ લઇ ઇચ્છા અઢળક ખૂલે;
પાંગત પર બેસીને ઠાલાં પડછાયાં પંપાળું.
સાજણ,કેમ કરી સંભાળું !

-વિમલ અગ્રાવત

મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી, − નીલેશ રાણા

મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.
આભથી જુઓ બરફ પડે છે ને પળમાં વહેતું પાણી.

જળની કુંડળી પરપોટામાં શાને જાય સમાઇ ?
પથ્થરમાંથી ઝરણું ક્યાંથી પ્રકટે એ જ નવાઇ ?

નદી, સરોવર, સમદર જળની જૂજવી હોય કહાણી
મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.

રેતી પર એક નામ લખું રે પવન ભૂંસતો જાય
જળમાં તારું નામ લખું તો તરંગમાં લહેરાય

રહસ્ય પછી આ જિંદગી જોને બેઠી ઘૂંઘટ તાણી
મૌન કહો તો એક શબ્દ છે : આમ જુઓ તો વાણી.

− નીલેશ રાણા

મને મનગમતી સાંજ એક આપો ! – જગદીશ જોષી

અણગમતું આયખું લઈ લ્યોને, નાથ !
મને મનગમતી સાંજ એક આપો :
કે ક્યારનો મૃગજળમાં ઝૂરતો તરાપો 

ખરી પડ્યાં પાંદડાંને હાથમાં લઈને
મેં આંખોમાં રોપ્યું એક ઝાડ :
પંખીનાં લાડ કદી નીરખ્યાં નથી
કે નથી સાંભળ્યો મેં નભમાં ઉઘાડ.
થીજેલાં જળમાં આ સૂતેલી માછલીને
અર્જુનનો મત્સ્યવેધ આપો

મને આપો એક સાંજ, મને આપો એક રાત
મને આપો એક એવો આશ્લેષ –
ફરફરવા લાગે આ સાતસાત જન્મોના
તાણીને બાંધેલા કેશ !
મારાથી સાવ મને અળગી કરીને નાથ,
કાયમની કેદ મને આપો !

– જગદીશ જોષી

કાચઘરમાં – વીરુ પુરોહિત

[ગીત]

શમણે આવે છે મને ઘૂઘવતો દરિયો
જ્યાં રાત રહે ખટઘડી પાછલી !
જળમાં ફેલાવો, મને અજવાળો ચાંદ !
હું તો કાચને આવાસ પડી માછલી !

જીવતરનો હળવો આભાસ લઈ દોડીએ
‘ને પડછાયે છીપ અમે ખોળીએ,
એકાદી કાંકરીને મોતી સમજીને અમે
આખ્ખોયે શ્વાસ કદી ડહોળીએ,
હોડી નથી કે નથી ખારવાનું ગીત
અહીં અમથી પડી છે એક કાચલી !

જળમાં ફેલાવો, મને અજવાળો ચાંદ !
હું તો કાચને આવાસ પડી માછલી !

પરપોટા માની સહુ મલકે પણ જાણે ના
મત્સ્ય હતું અશ્રુઓ સારતું,
રોજ અહીં આવે છે આંખોનું લશ્કર
પણ કોઈ નથી જાળ લઈ આવતું ,
રઘવાયાં આમતેમ ઘૂમીએ એ આશે
કે કોઈ તરફ ખૂલી હશે ઝાંપલી !

શમણે આવે છે મને ઘૂઘવતો દરિયો
જ્યાં રાત રહે ખટઘડી પાછલી !
જળમાં ફેલાવો, મને અજવાળો ચાંદ !
હું તો કાચને આવાસ પડી માછલી !

– વીરુ પુરોહિત

આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં – કૃષ્ણ દવે

ઉગાડે એમ કદી ઉગવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં

ધગધગતા તડકાના પેગ ઉપર પેગ અને ઉપરથી આખું વેરાન,
નિરાંતે બેસી જે ભરચક પીવે ને એને પાલવે આ લીલાં ગુમાન,
રોકે કદાચ કોઈ ટોકે કદાચ તોય મહેફિલથી કોઈ દિવસ ઉઠવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં

આપણે તો એનીયે સમજણ શું રાખવી આ મસ્તીમાં ખરવું કે ફાલવું,
આપણા તો લીલાછમ લોહીમાં લખેલું છે ગમ્મે તે મોસમમાં મ્હાલવું,
અરે હસવું જો આવે હસવું બેફામ અને આંસુ જો આવે તો લૂછવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં

ઊંડે ને ઊંડે જઈ બીજું શું કરવાનું ? ધરવાનું આપણું જ ધ્યાન,
પથ્થર ને માટીના ભૂંસી ભૂંસીને ભેદ કરવાનું લીલું તોફાન,
દેખાડે આમ કોઈ દેખાડે તેમ તોય ધાર્યું નિશાન કદી ચૂકવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં

પણ ઉગાડે એમ કદી ઉગવાનું નહીં…

– કૃષ્ણ દવે

for more કૃષ્ણ દવે videos visit www.gujtube.com

ટચલી આંગલડીનો નખ – વિનોદ જોશી

ટચલી આંગલડીનો નખ
લટમાં પરોવી હું તો બેઠી, સજન !
મુંને એકવાર કાગળ તો લખ

કૂંપળ ગોતું ને જડે ઝાકળનું ઝૂમખું,
વ્હાલમજી બોલ, એવા અંજળનું નામ શું ?
ચૂમી ચૂમીને કરી એંઠી, સજન !
હવે લૂછી દે પાંપણનાં દખ

છાતીમાં સૂનમૂન પાળ્યાં રે પારેવડાં,
પાતળિયા પૂછ, એના પડછાયા કેવડા ?
છાલક ના જાય જરી વેઠી, સજન !
હવે ઘોળી દે ઘૂઘવતાં વખ

                                     – વિનોદ જોશી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં – વિનોદ જોષી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં
દરિયો તો હોય તેથી નદીએ કાંઈ દોડીને આ રીતે ભળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

પાંદડી ગણીને તને અડક્યો ને મારામાં ઉડઝુડ ઊગ્યું એક ઝાડ
ખિસકોલી જેમ હવે ઠેકીને એક એક રુંવાડે પાડે તું ધાડ
છીંડુ તો હોય તેથી ઉભી બજારેથી આ રીતે વળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

એમ કાંઈ એવું કહેવાય નહીં કહેવાનું હોય કોઈ પૂછે જો તો જ
જેમ કે અનેકવાર તારામાં ભાંગીને ભૂક્કો હું થઈ જાતો રોજ
જીવતર તો હોય તેથી ગમ્મે ત્યાં ઓરીને આ રીતે દળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં

– વિનોદ જોષી

હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી – અનિલ જોશી

કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

ઝંઝાના સૂસવાટા પાંખમાં ભરીને ઊડું આખ્ખું ગગન મારી ઇચ્છા
વહેલી પરોઢના ઝાંખા ઉઘાડમાં ખરતા પરભાતિયાનાં પીંછાં
ઉરમાં તે માય નહીં ઉડતો ઉમંગ મને આવીને કોઇ ગયું સાંભળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

ઝૂકેલી ડાળખીનો લીલો વળાંક લઇ એવું તો મન ભરી ગાતો
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
કાંઇ એવું તો મન ભરી ગાતો.
જંગલમાં ધોધમાર વરસે ગુલમ્હોર, ક્યાંય કાગડો થઇ ન જાય રાતો!

આજ મારી ફૂંકમાં એવો ઉમંગ સખી, સૂર થઇ ઊડી જાય વાંસળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી

– અનિલ જોશી

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ – મનોજ ખંડેરિયા

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ
મને કોણ જાણે ક્યાંય જશે તાણી

ચંપાની ડાળ જેવું અહીંયાં નિત લીલુંછમ
ઝૂલવા છતાં ન કૂલ ઊગ્યું
ઝંખ્યાનો કેવડો તો કૉળ્યો ના કોઈ દિ’
ના એકેય વ્રત મારું પૂગ્યું
સુસવાતા દિવસોએ કાગળના જેવી આ
જાતને ક્યાં આજ મૂકી આણી

જળથી ભીનાશ બધી અળગી થઈ જાય
અહીં ચૈતરના તાપ પડ્યા એવા
અહલ્યાની જેમ મારી ઇચ્છા તો પથ્થર
આ જીવતરના શાપ કોને કે’વા
એકલી કદંબ હેઠ બેઠેલી સૂનંમૂન
ધેનુની આંખનું હું પાણી

– મનોજ ખંડેરિયા

મારો વરસાદ – મનોજ્ઞા દેસાઈ

એક મારો વરસાદ, એક તારો વરસાદ
અને પેલો વરસાદ જરા નોખો
સૌ સૌનાં હૈયામાં સૌનો વરસાદ લઈ
જોને વહેતા જાય લોકો

મારા વરસાદને લાગે જો એકલું
તો તારો વરસાદ જરી આપશે ?
પાછો દેતાં એને રાખી લઉં થોડો
તો કેટલો લીધો તે કેમ માપશે ?
વરસાદી આપ-લેના ભીના સંબંધનો
જો જે વહી ન જાય મોકો…

મારો વરસાદ ઝૂલે જાંબલિયા ઝૂલણે
તારો વરસાદ રંગ રાતે
એક પછી એક રંગ રસ્તા ઓળંગીને
વળગીશું લીલેરી વાતે
આપણું એ મેઘધનુ એવું તો ઝૂલશે
કે વાદળાંય કહેશે કે ‘રોકો’

– મનોજ્ઞા દેસાઈ

આપશ્રી – કૃષ્ણ દવે

છેવટે કંટાળી મેં વાદળાંને કીધું
કે વરસ્યા વિનાના શું જાવ છો ?
વાદળ કહે કે ભાઈ વરસી તો પડીએ
પણ આપશ્રી ક્યાં કોઈ દી ભીંજાવ છો ?

મેં કીધું શું ક્યો છો ? ગ્યા વરસે ક્યાં ર્યો’તો
છત્રી ઉઘાડવાનો વેંત ?

વાદળ ક્યે, રહેવા દ્યો પલળી જે જાય
ઈ તો અંદરથી ઉગાડે હેત
વરસી વરસીને અમે થાકી ગયા ને
તોય તમે ક્યાં લીલાછમ થાવ છો ?

મેં કીધું આ રીતે શું કામે નાખો છો
માણસની જાત માથે આળ ?

વાદળ ક્યે ચાલ મને તારામાં ગોતી દે
એકાદી લીલીછમ ડાળ
મૂળનું તો સરનામું મળતું નથી
ને પાછા કૂંપળના ગીતો શું ગાવ છો ?

મેં કીધું આ રીતે તરસ્યે મારીને
તમે સારું તો કરતા નથી જ
વાદળ ક્યે બસ ભાઈ આ રીતે અમને પણ
થોડીક ચડી ગઈ ખીજ
અબઘડીએ ધોધમાર વરસી પડું છું
બોલો બાળકની જેમ તમે ન્હાવ છો ?

– કૃષ્ણ દવે

તું શિખરે, હું તળિયે – ચન્દ્રકાંત શેઠ

તું શિખરે, હું તળિયે :
         આપણ એવો જાગ જગવીએ,
                કેવળ ઝળહળીએ, ઝળહળીએ !

તું મસ્તીલો પવન, પુષ્પ હું
                ખૂણે નહીં ખીલેલું ;
તું આવે તો સકળ ધરી દઉં
                તને સુવાસ ભરેલું !

લહર લહર લ્હેરાતાં આપણ
                અરસપરમાં ઢળીએ !-
તું આકાશે હંસ ઊડતો,
                હું માનસજલબિન્દુ !

તારા સ્પર્શે ઊગશે અંદર
                મુક્તારસનો ઇન્દુ !
ઊછળી ઊંચે, ઊતરી ઊંડે
                મરજીવિયે મન મળીએ !

તું તો આવે ગગન-ઘટા લૈ,
                ઘટમાં કેમ  સમાશે ?
તારી વીજ શું પતંગિયાના
                પાશ મહીં બંધાશે ?

પલકારામાં પ્રગટે પૂનમ,
                વાટે એવી વળીએ !

ઝાકળની પિછોડી – બાલમુકુન્દ દવે

જૂઠી ઝાકળની પિછોડી
મનવાજી મારા ! શીદ રે જાણીને તમે ઓઢી ?
સોડ રે તાણીને મનવા ! સૂવા જ્યાં જાશો ત્યાં તો
શ્વાસને સેજારે જાશે ઊડી.

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

બળતા બપ્પોર કેરાં અરાંપરાં ઝાંઝવામાં –
તરસ્યાં હાંફે રે દોડી દોડી;
મનનાં મોરલાને પાછા રે વાળો વીરા !
સાચાં સરવરિયે દ્યો ને જોડી.

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

સાચાં દેખાય તે તો કાચાં મનવાજી મારા !
જૂઠાં રે જાગર્તિનાં મોતી;
સમણાંને ક્યારે મોરે સાચા મોતી-મોગરા જી !
ચૂની ચૂની લેજો એને તોડી !

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

એવું રે પોઢો મનવા ! એવું રે ઓઢો મનવા !
થીર કે દીવાની જેવી જ્યોતિ;
ઉઘાડી આંખે વીરા ! એવા જી ઊંઘવા કે –
કોઈ નો શકે સુરતા તોડી,

મનવાજી મારા ! જૂઠી ઝાકળની પિછોડી !

-બાલમુકુન્દ દવે

અમે અંધારું શણગાર્યું – પ્રહલાદ પારેખ

આજ અમે અંધારું શણગાર્યું,
હે જી અમે શ્યામલને સોહાવ્યું. હો આજ…

ગગને રૂપાળું કર્યું તારા મઢીને એને
ધરતીએ મેલીને દીવા,
ફૂલોએ ફોરમને આલી આલીને એનું
અંગેઅંગ મહેકાવ્યું !

હો આજ….

પાણીએ, પાય એને, બાંધેલા ઘૂઘરા
ખળખળ ખળખળ બોલે :
ધરણીના હૈયાના હરખે જાણે આજ
અંધારાનેયે નચાવ્યું !

હો આજ…

વીતી છે બર્ષા ને ધરતી છે તૃપ્ત આજ,
આસમાન ખીલી ઊઠ્યું :
ઊડે આનંદરંગ ચોમેર અમારો એમાં
અંધારું આજે રંગાયું !

હો આજ….

થાયે છે રોજ રોજ પૂજા સૂરજની ને
ચાંદાના યે વ્રત થાતાં,
આનંદઘેલા હૈયે અમારા આજ
અંધારાને યે અપનાવ્યું !

હો આજ…

                                        – પ્રહલાદ પારેખ

હવામાં આજ – નાથાલાલ દવે

પાંચ લાખ પગલાં પૂરા થઈ ગયા…. ખ્યાલ પણ ના રહ્યો… આજે ધ્યાન ગયું તો આજે એનો આનંદ વ્યક્ત કરી લઈએ…. સૌના આભાર સાથે આ મજાની રચના માણીએ. આપ સૌને ખાસ આગ્રહ કે અહીં કાંઈ પણ ભૂલ કે દોષ ધ્યાનમાં આવે તો જાણ કરશો.

હવામાં આજ વહે છે ધરતી કેરી ખુશખુશાલી,
મોડી રાતે મેઘ વિખાયો ભાર હૈયાનો કીધો ખાલી – હવામાં   

તૃણે તૃણે પાને પાને
ઝાકળબિંદુ ઝબકે જાણે
રાતે રંગીન નિહારિકા ધરતીખોળે વરસી ચાલી – હવામાં

રમતાં વાદળ ગિરિશિખરે
મધુરી નાની સરિતા સરે
દૂર  દિગંતે અધીર એનો પ્રીતમ ઊભો વાટ નિહાળી – હવામાં

રવિ તો રેલે ન્યારા
સોનેરી સૂરની ધારા,
વિશાળ ગગનગોખ એના  જાય ગૂંથાતી કિરણજાળી – હવામાં

મન તો જાણે જુઈની લતા
ડોલે, બોલે સુખની કથા,
આજ ઉમંગે નવસુગંધે ઝૂલે એ તો ફૂલીફાલી – હવામાં

– નાથાલાલ દવે

શબદ – મકરન્દ દવે

કોઇ શબદ આવે આ રમતો રે,
કોઈ શબદ આવે મનગમતો,
           મહામૌનના શિખર શિખરથી
સૂરજ નમતો નમતો રે-
            કોઇ શબદ આવે આ રમતો

એક શબદ હૈયે ઝીલું ને
હોઠ કરી દઉં બંધ,
            માથું ઢાળી રહું અઢેલી
આ આકાશી કંધ :
શબદ ઊગે હું શમતો રે –
            કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

ઝાંખો ઝાંખો દિવસ બન્યો ને
પાંખી પાંખી રાત,
            પગલે પગલે પડી રહી આ
બીબે બીજી ભાત
ભાંગ્યા ભેદભરમ તો રે,
             કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

પિંડ મહીં આકાર ધરે
પળ પળ ગુંજરતો પિંડ,
              માંસલ સાજ પરે આ કોની
અમી ટપકતી મીંડ !
શો સરસ સરસ રસ ઝમતો રે,
              કોઈ શબદ આવે આ રમતો.

– મકરન્દ દવે

ગુર્જરી ગિરા

“વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ”ની શુભેચ્છાઓ સાથે

 

ગુજરાતી ભાષાનું ગૌરવ દર્શાવતી શ્રી ઉમાશંકર જોષીની આ અમર રચના  

 

જે જન્મતાં આશિષ હેમચન્દ્રની

પામી, વિરાગી જિનસાધુઓએ

જેનાં હિંચોળ્યા મમતાથી પારણાં,

રસપ્રભા ભાલણથી લહી જે

નાચી અભંગે નરસિંહ-મીરાં-

અખા તણે નાદ ચડી ઉમંગે

આયુષ્મતી લાડલી પ્રેમભટ્ટની

દ્રઢાય ગોવર્ધનથી બની જે,

અર્ચેલ કાન્તે, દલપત પુત્રે

તે ગુર્જરી ધન્ય બની ઋતંભરા 

ગાંધીમુખે વિશ્વમાંગલ્યધાત્રી

 

                                                                      – ઉમાશંકર જોષી (૧૯૧૧ – ૧૯૮૮)

 

 

ભવ્ય સતાર ! – ‘સુન્દરમ્’

અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !
રણઝણે તાર તાર પર તાર !

અધર ગગનમાં ચડી પૃથ્વીનું તુંબ ગ્રહ્યું તેં ગોદ,
સપ્ત તેજના તંતુ પરોવી તેં છેડ્યો કામોદ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

કુંજ કુંજ ગોચર ગૈ થંભી, થંભી ગ્રહઘટમાળ.
ક્ષીરસિંધુએ તજી સમાધિ, જાગ્યો બ્રહ્મમરાળ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

અમે પૂછતાં કોણ વરસતું, નહીં વાદળ, નહીં વીજ,
તેં તારો મુખચંદ દરસિયો, મુજને પડી પતીજ.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

દૂર દૂર ભીતરની ભીતર, એ જ એક ઝંકાર,
કૈંક કળ્યો, કૈં અકળિત તોયે મીઠો તુજ મલ્હાર.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

સૌ માગે છે લલિત વસંતે ભૂપ ભવ્ય કલ્યાણ,
હું માગું આછી આશાનું મંજુલ મંજુલ ગાન.
અહોહો ઝનઝન ભવ્ય સતાર !

– ‘સુન્દરમ્’

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો… – ‘સુન્દરમ્’

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો, કે લાલ મોરા
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

વનની વાટે તે વ્હાલા એક ફૂલ દીઠું લોલ,
એકલ કો કાળ, એક એકલડું મીઠું લોલ,
મેં તો દીઠું દીઠું ને મન મોહ્યું, કે લાલ મોરા,  
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ  

ઉત્તરના વાયરાએ ઢંઢોળ્યાં વન લોલ,
જાગી વસંત, કૈંક જાગ્યાં જીવન લોલ,
મેં તો સુખડાની સેજ તજી જોયું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

રૂપલિયા વાટ મારી રૂપલિયા આશ લોલ,
સોનલ સૂરજ તારા, સોનલ ઉજાશ લોલ,
તારી વેણુમાં વેણ મેં પરોવ્યું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ

–  ‘સુન્દરમ્’